Sankcja kredytu darmowego

Z sankcji kredytu darmowego można skorzystać, jeżeli zostały spełnione następujące warunki:

• została zawarta umowa o kredyt konsumencki
• kredytodawca dopuścił się naruszenia przepisów
• od dnia wykonania umowy nie upłynął jeszcze rok

W razie skorzystania z sankcji kredytu darmowego konsument zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Kapitał kredytu podlega zwrotowi w terminie i w sposób ustalony w umowie.

Jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w terminie:

1) pięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł;

2) dziesięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.

Po skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego kwoty odsetek i innych kosztów kredytu uiszczonych już na rzecz kredytodawcy nabierają charakteru tzw. świadczenia nienależnego. W związku z tym po stronie konsumenta powstaje roszczenie o ich zwrot.

Umowa o kredyt konsumencki to umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w innej walucie. Jedną stroną tej umowy musi być konsument, a więc osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Drugą stroną jest natomiast kredytodawca, czyli przedsiębiorca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu.

Choć nazwa mogłaby sugerować co innego, umową o kredyt konsumencki jest nie tylko umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego. Kredyt konsumencki należy rozumieć szeroko jako udostępnienie konsumentowi kapitału. Umową o kredyt konsumencki może być zatem również umowa pożyczki albo umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego (tzw. kredyt kupiecki), jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z tym odroczeniem. Co więcej, umową o kredyt konsumencki może być nawet umowa leasingu lub najmu, jeżeli tylko przewiduje obowiązek nabycia przedmiotu umowy przez konsumenta.

W drodze wyjątku kredytem konsumenckim może być także kredyt w wysokości większej niż 255 550 zł. Taki kredyt musi być jednak przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego i nie może być zabezpieczony hipoteką.

Uprawnienie do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

Ustawodawca niestety nie wyjaśnił precyzyjnie, który dzień należy uważać za dzień wykonania umowy. Z tego powodu banki i instytucje pożyczkowe próbują czasem forsować korzystną dla siebie koncepcję, zgodnie z którą dniem wykonania umowy jest dzień wypłaty kredytu lub pożyczki. Naszym zdaniem – podzielanym na szczęście przez większość sądów – pogląd ten jest nieprawidłowy.

Prawo do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wprowadzono w celu ochrony konsumentów. Celem przepisów jest zatem wydłużenie okresu, w którym konsument może dowiedzieć się o naruszeniu prawa przez kredytodawcę i wykonać swoje uprawnienie. Wobec tego należy przyjąć, że wykonanie umowy następuje w dniu, w którym strony wywiążą się z wszystkich obowiązków ciążących na nich na podstawie umowy. W typowych przypadkach umowę o kredyt konsumencki uznaje się za wykonaną w dniu, w którym konsument spłacił ostatnią należność z tytułu tej umowy na rzecz kredytodawcy.

Tak, wypowiedzenie umowy przez kredytodawcę nie stoi na przeszkodzie skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Istotne jest wyłącznie to, aby wykonać uprawnienie przed upływem roku od dnia wykonania umowy.

Odpowiedź na to pytanie należy zacząć od wyjaśnienia, czym w ogóle jest kredyt hipoteczny. Nie każdy kredyt zabezpieczony hipoteką jest bowiem kredytem hipotecznym w rozumieniu przepisów prawa.

Można wyróżnić dwa warianty kredytu hipotecznego. Pierwszy wariant obejmuje kredyt zabezpieczony hipoteką lub innym prawem związanym z nieruchomością mieszkalną. W tym wypadku istotne jest, że przedmiotem zabezpieczenia jest nieruchomość mieszkalna. Nie ma natomiast znaczenia cel finansowania, który może być zupełnie dowolny. Drugi wariant kredytu hipotecznego to kredyt przeznaczony na sfinansowanie nabycia lub utrzymania prawa do nieruchomości. Prawem tym może być np. własność, udział we współwłasności czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. W tym wypadku istotny jest cel finansowania, jakim jest nabycie lub utrzymanie nieruchomości (niekoniecznie mieszkalnej). Bez znaczenia jest natomiast to, czy kredyt został zabezpieczony hipoteką, choć oczywiście w praktyce tak właśnie najczęściej się dzieje.

Jeśli Twoja umowa dotyczy kredytu hipotecznego w jednym z opisanych wyżej znaczeń, to skorzystanie z sankcji kredytu darmowego niestety nie będzie możliwe, jeżeli została ona zawarta w dniu 22 lipca 2017 roku lub po tej dacie. Jeśli natomiast do zawarcia umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką lub umowy o pożyczkę zabezpieczoną hipoteką doszło przed dniem 22 lipca 2017 roku, wykonanie uprawnienia będzie wchodziło w grę. W tym wypadku skutki sankcji będą jednak ograniczone. Kredytodawca utraci prawo do odsetek i innych kosztów kredytu wyłącznie za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia tego oświadczenia. Pewnym pocieszeniem może być jednak to, że sankcja znajdzie także zastosowanie do umów o kredyt w wysokości większej niż 255 550 zł.

Przeważająca część sytuacji, w których skorzystanie z sankcji kredytu darmowego jest możliwe, dotyczy uchybień popełnionych przez kredytodawcę przy zawieraniu umowy. Przepisy prawa przewidują szereg obowiązków informacyjnych, które powinny być spełnione przez bank lub instytucję pożyczkową. Ich niewykonanie lub – co zdarza się zdecydowanie częściej – wykonanie w sposób nienależyty upoważnia kredytobiorcę do realizacji omawianego uprawnienia.

Typowe przykłady uchybień obejmują błędne podanie całkowitej kwoty kredytu, całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta czy rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO). Elementy te są niezmiernie istotne, ponieważ umożliwiają one konsumentowi dokonanie oceny zakresu ciążącego na nim zobowiązania.

Zasady obliczania RRSO reguluje ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Samodzielne wykonanie kalkulacji jest niestety dość skomplikowane, ponieważ wymaga znajomości metod rozwiązywania równań nieliniowych oraz uwzględnienia specyficznej konwencji ustalania odstępów czasu między datami używanymi w obliczeniach. Nasza kancelaria dysponuje jednak autorskim programem komputerowym, który pozwala nam na szybką weryfikację prawidłowości wyliczenia RRSO przez bank lub instytucję pożyczkową.

Nie, po skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zwrot kapitału następuje w terminie i w sposób ustalony w umowie. Innymi słowy, jeżeli umowa przewidywała dokonywanie płatności co miesiąc w ratach równych, to również co miesiąc w ratach równych spłacany będzie kapitał kredytu.

Jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w terminie:

1) pięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł;

2) dziesięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.