Dzień wolny za święto w sobotę

Dzień wolny za święto w sobotę

Znasz to hasło? Jest całkiem popularne. Czy wiesz, że w Kodeksie pracy nie ma konkretnego przepisu, który by nakazywał udzielenie dnia wolnego w zamian za święto w sobotę? Ten obowiązek wynika z czego innego i nie dotyczy tylko soboty.

Przeciętnie 5-dniowy tydzień pracy

W polskim prawie pracy tygodniowa norma czasu pracy w podstawowym systemie czasu pracy na pełnym etacie wynosi „przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym.”

Brzmi jak masło maślane, prawda? Postaram się przetłumaczyć z prawniczego na ludzki 🙂

Zostawmy godziny i zajmijmy się tygodniem. Co oznacza przeciętnie 5-dniowy tydzień pracy?

Niedziela co do zasady jest dniem wolnym od pracy. Pracę zatem można wykonywać w pozostałe 6 dni tygodnia, czyli od poniedziałku do soboty. 5-dniowy tydzień pracy oznacza, że któryś z tych 6 dni musi być wolny. Może być to sobota, ale nie musi. Mogą to być też inne dni. „Przeciętnie” oznacza, że w okresie rozliczeniowym średnio w każdym tygodniu musi przypadać jeden dzień wolny na 6 dni roboczych od poniedziałku do soboty.

W miejscach, gdzie pracę wykonuje się stale w tych samych godzinach, zazwyczaj dniem wolnym jest sobota.

Taki dzień wolny przypadający od poniedziałku do soboty nazywamy „dniem wolnym wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy”. Nie jest to tylko barwny i przydługi opis. Jest to pojęcie ogólne, którym posługujemy się w różnych przypadkach rozliczania czasu pracy. Nie mówimy „sobota”, ponieważ – jak wspomniałam – nie musi to być sobota.

Dzień wolny wynikający z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy możemy określić w regulaminie pracy, jeżeli dla określonej grupy pracowników jest stały. W innych przypadkach może on wynikać z indywidualnych grafików.

Ile godzin powinien przepracować pracownik, czyli nominalny czas pracy

Co ma liczba godzin do przepracowania do „dnia wolnego za święto w sobotę”?

Jeżeli Twój dzień wolny wynikający z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy przypada w sobotę, „dzień wolny za święto w sobotę” wynika z metody, jaką stosuje się do obliczenia, ile godzin powinnaś przepracować w danym okresie rozliczeniowym.

Weźmy miesięczny okres rozliczeniowy, np. maj 2021 r. Dla celów szkoleniowych to dobry przykład, ponieważ święto 1 maja przypada w sobotę, a 3 Maja – w poniedziałek.

Obliczamy nominalny czas pracy

Krok pierwszy:

Mnożymy 40 godzin przez liczbę tygodni w miesiącu – 4 * 40 = 160.

Krok drugi:

Do 160 dodajemy iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku. Będzie to tylko 1 dzień – 31 maja 2021 r., który przypada w poniedziałek. Zatem 160 + 8 = 168.

Krok trzeci:

Odejmujemy po 8 godzin na każde święto przypadające w maju 2021 r. w dniach od poniedziałku do soboty. Ponieważ mamy 2 takie święta, odejmujemy 16.

168 – 16 = 152

W maju trzeba przepracować 152 godziny.

Gdybyśmy zsumowali liczbę godzin pracy we wszystkie dni maja 2021 r. poza sobotami, które są dniami wolnymi, wyszłoby nam 160, czyli o 8 więcej niż jest to dopuszczalne. To oznacza, że pracownika, którego dzień wolny wynikający z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy przypadał w sobotę 1 maja 2021 r., trzeba „zwolnić” z pracy na 8 godzin, tj. na 1 dzień. Wówczas jego czas pracy w maju 2021  r. wyniesie 152 godzin, czyli tyle, ile powinien (160 – 8 = 152).

Tak naprawdę wszystko sprowadza się do ustalenia nominalnego czasu pracy w okresie rozliczeniowym (w naszym przykładzie w maju 2021 r.) i porównania go z liczbą godzin, które pracownik przepracowałby w tym miesiącu zgodnie ze swoim rozkładem czasu pracy. Jeżeli wymiar nominalny jest niższy niż faktyczny, faktyczny trzeba zmniejszyć. Stąd bierze się dzień wolny.

W przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu liczbę godzin pracy obliczamy według tego samego schematu, z tym że przyjmujemy odpowiednią dla tego etatu liczbę godzin pracy w tygodniu. Dla osoby zatrudnionej na pół etatu będzie to 20 godzin, a za każde święto odejmujemy po 4 godziny. Taka osoba w maju 2021 r. będzie musiała przepracować 76 godzin (nominalny czas pracy).

Przykład:

Pracownik zatrudniony na pół etatu codziennie pracuje po 4 godziny albo przez 4 dni w tygodniu po 5 godzin. Sobota jest dla niego dniem wolny od pracy wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Jego nominalny czas pracy w maju 2021 r. wynosi 76 godzin. Gdyby pracował w maju 2021 r. w dni robocze zgodnie ze swoim rozkładem, łącznie przepracowałby 80 godzin, czyli o 4 za dużo. Dlatego należy udzielić mu 4 godziny czasu wolnego.

Do kiedy trzeba udzielić dnia wolnego za święto w sobotę?

Udzielenie czasu lub dnia wolnego za święto w sobotę powinno nastąpić do końca bieżącego okresu rozliczeniowego, czyli w naszym przykładzie do końca maja 2021 r. Inaczej wystąpią godziny nadliczbowe. Dzień wolny pracodawca i pracownik zazwyczaj ustalają wspólnie, choć nie można wykluczyć, że pracodawca poleci pracownikowi jego wykorzystanie w konkretnej dacie, jeżeli nie będą mogli się porozumieć.