Przedsiębiorca na prawach konsumenta

Przepisy o ochronie konsumentów

Zapewne wiesz, że polskie prawo w sposób szczególny chroni interesy konsumentów. Wynika to z tego, że przy zawieraniu umów z przedsiębiorcami konsumenci są co do zasady stroną słabszą. Przedsiębiorcy, jako profesjonaliści, posiadają bowiem większą wiedzę o sprzedawanych przez siebie towarach lub usługach, a także doświadczenie w zawieraniu umów danego rodzaju. Przedsiębiorcy często dysponują też przewagą ekonomiczną nad konsumentami. Przepisy o ochronie konsumentów mają za zadanie zniwelowanie tych nierówności i „wyrównanie sił”.

Przedsiębiorca traktowany jak konsument

Łatwo zauważyć, że podobne nierówności mogą występować też w stosunkach między przedsiębiorcami. Przedsiębiorca prowadzący mały zakład fryzjerski jest specjalistą w zakresie strzyżenia swoich klientów, ale np. o umowach o dostawę energii elektrycznej wie zwykle tyle, co konsument. Jeszcze do niedawna przepisy uznawały jednak takiego fryzjera za podmiot profesjonalny w przypadku każdej umowy bezpośrednio związanej z jego działalnością. Dla potrzeb umowy między fryzjerem a zakładem energetycznym obie strony były więc uznawane za profesjonalistów. Ustawodawca dostrzegł na szczęście, że trzeba to zmienić. W dniu 1 stycznia 2021 r. weszły w życie przepisy, które w niektórych przypadkach nakazują stosować przepisy o ochronie konsumentów również do przedsiębiorców. Przedsiębiorca traktowany jak konsument może już obecnie korzystać z pewnych mechanizmów ochronnych.

Jaki przedsiębiorca może być traktowany jak konsument?

Niestety nie każdy przedsiębiorca może być traktowany jak konsument. Wydawałoby się logiczne, że ochrona taka powinna przysługiwać zawsze, gdy przedsiębiorca zawiera umowę, która nie posiada dla niego charakteru zawodowego. Tak jednak nie jest. Ustawodawca uznał, że przedsiębiorcą na prawach konsumenta może być tylko osoba fizyczna. Oznacza to, że z ochrony nie skorzysta np. spółka jawna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nawet jeśli jest mikroprzedsiębiorcą. Ochroną są natomiast objęte osoby fizyczne prowadzące wspólnie działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej.

Kiedy przedsiębiorca ma prawa konsumenta?

Przedsiębiorca ma prawa konsumenta po spełnieniu kilku warunków. Po pierwsze, jak wspomniałem już wyżej, przedsiębiorca musi być osobą fizyczną. Po drugie, przedsiębiorca musi zawrzeć umowę z innym przedsiębiorcą. Po trzecie, umowa ta musi być bezpośrednio związana z działalnością gospodarczą danego przedsiębiorcy (gdyby takiego związku nie było, to korzystałby on z ochrony po prostu jako konsument, a nie jako przedsiębiorca na prawach konsumenta). Wreszcie po czwarte, z treści tej umowy musi wynikać, że nie posiada ona dla przedsiębiorcy charakteru zawodowego. Charakter ten może wynikać w szczególności z przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, udostępnionego w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Kiedy umowa posiada charakter zawodowy?

Po zapoznaniu się z powyższymi warunkami pewnie zastanawiasz się, jak ustalić, czy umowa posiada dla przedsiębiorcy charakter zawodowy. Na szczęście nie jest to bardzo trudne. Umowa posiada dla przedsiębiorcy charakter zawodowy, gdy jest to umowa zawierana w ramach zwykłych i powtarzalnych czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej. Chodzi zatem o sytuacje, w których przedsiębiorca w odniesieniu do zawarcia i wykonania umowy może być traktowany jak profesjonalista. Wspomniany wcześniej fryzjer będzie zatem w umowie z zakładem energetycznym traktowany jak konsument, ponieważ nie specjalizuje się w obrocie energią elektryczną. Na ochronę nie mógłby natomiast liczyć np. przedsiębiorca trudniący się handlem samochodami w razie nabycia pojazdu od innego przedsiębiorcy. Umowy sprzedaży pojazdów samochodowych wchodzą bowiem w zakres czynności podejmowanych przez niego zawodowo.

Jakich aspektów dotyczy uprzywilejowane traktowanie?

Pojęcie „przedsiębiorca na prawach konsumenta” jest wprawdzie używane dość powszechnie, ale może być nieco mylące. W rzeczywistości taki przedsiębiorca nie jest całkowicie zrównany z konsumentem. Na uprzywilejowane traktowanie może on liczyć jedynie w odniesieniu do kilku wybranych aspektów swojej sytuacji prawnej. Po pierwsze, przedsiębiorca traktowany jak konsument korzysta z ochrony odnoszącej się do stosowania niedozwolonych postanowień umownych. Po drugie, do takiego przedsiębiorcy stosuje się te przepisy dotyczące konsumenta, które regulują odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady. Po trzecie, przedsiębiorca-konsument ma również możliwość skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy na zasadach określonych w ustawie o prawach konsumenta. Prawo to pozwala na odstąpienie od niektórych umów zawartych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

Przepisy przejściowe

Przepisy przejściowe stanowią, że nowych reguł nie stosuje się do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 r. Jeśli zatem nawet umowa jest wykonywana już w roku 2021, ale została zawarta wcześniej, to w ramach tej umowy przedsiębiorca nie będzie traktowany jak konsument.