Czym jest kredyt konsumencki?

Co to jest kredyt konsumencki? Do jakiej kwoty może być udzielony?

Kredyt konsumencki regulowany jest ustawą z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Stanowi ona, że przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Są to ogólne kryteria uznania danego kredytu za konsumencki. Warto jednak zauważyć, że ustawodawca przewidział w tym zakresie wyjątki. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się także umowę o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego, w tym w wysokości większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska.

Strony umowy, czyli kto może, a kto nie może być stroną kredytu konsumenckiego

Zgodnie z przytoczoną wyżej definicją, w ramach każdej z umów kwalifikowanych jako umowa o kredyt konsumencki można wyróżnić dwie strony. Po jednej stronie znajdzie się kredytodawca, czyli przedsiębiorca, który udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu. Po drugiej stronie występuje kredytobiorca będący konsumentem, czyli osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby po jednej ze stron występowała więcej niż jedna osoba. Przykładowo, może dojść do sytuacji, kiedy to kredyt będzie udzielony łącznie np. małżonkom.

Przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, a co za tym idzie szczególnej ochronie z tego aktu prawnego wynikającej, nie podlegają umowy:

1) pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, gdy to konsument udziela kredytu;

2) pomiędzy przedsiębiorcami;

3) pomiędzy osobami fizycznymi, zawierane bez związku z ich działalnością;

4) pomiędzy osobami prawnymi i podmiotami nieposiadającymi osobowości prawnej (tzw. „ułomnymi osobami prawnymi”), niezależnie od tego, czy są one przedsiębiorcami (np. stowarzyszenia zwykłe, spółki osobowe).

Jakie kredyty i pożyczki są konsumenckie?

Ustawa o kredycie konsumenckim przedstawia przykładowe wyliczenie stosunków prawnych, które można zakwalifikować jako kredyt konsumencki. Przykłady te to przede wszystkim spotykane powszechnie umowy, których charakter prawny nie budzi wątpliwości. Oprócz tego wskazano jednak również na szczególne stosunki prawne, których na pierwszy rzut oka nie uznalibyśmy za kredyt konsumencki.

Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:

1) umowę pożyczki;

2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;

3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia (odroczenie płatności);

4) umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia;

5) umowę o kredyt odnawialny.

Ustawę stosuje się też do umów leasingu i najmu, jeżeli umowa odrębna od tych umów przewiduje obowiązek nabycia przedmiotu umowy, uzależniając go od żądania kredytodawcy.

Do jakich kredytów ustawy o kredycie konsumenckim nie stosujemy?

Na gruncie ustawy o kredycie konsumenckim określono również, jakie stosunki prawne nie podlegają reżimowi tego aktu prawnego.  Za umowę o kredyt konsumencki nie uważa się umów dotyczących odroczenia terminu spełnienia świadczenia niepieniężnego, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne świadczenie usług lub dostaw towarów tego samego rodzaju, jeżeli konsument jest zobowiązany do zapłaty za spełnione świadczenie lub dostawę towaru w ustalonych odstępach czasu w trakcie obowiązywania umowy.

Przykłady: umowa o dostawę energii elektrycznej, umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych.

Ustawy nie stosuje się ponadto do umów:

1) w których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania oraz innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego;

2) leasingu, jeżeli umowa nie przewiduje obowiązku nabycia przedmiotu umowy przez konsumenta;

3) o świadczenie usług maklerskich zawieranych z podmiotami, o których mowa w art. 3 pkt 32 i 33 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

4) o kredyt będących wynikiem ugody sądowej oraz ugody będącej wynikiem postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich, o którym mowa w ustawie z dnia 23 września 2016 r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich;

5) o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku;

6) odwróconego kredytu hipotecznego zawartych na podstawie ustawy z dnia 23 października 2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym (Dz. U. z 2023 r. poz. 152).

Podstawa do poznania swoich praw

Podsumowując, definicja kredytu konsumenckiego składa się z trzech zasadniczych elementów: przedmiotu umowy, wartości umowy i charakteru stron. Wyliczenia konkretnych rodzajów umów, które zawiera ustawa o kredycie konsumenckim, mają charakter jedynie przykładowy. Mają one obrazować jakie umowy możemy, a jakich nie możemy zakwalifikować jako umowę o kredyt konsumencki. Wiedza ta pozwoli Ci już na starcie przeanalizować umowę pod kątem tego, jakie przepisy będą miały do niej zastosowanie. W przypadku spełnienia wyżej wskazanych kryteriów będzie Ci, jako konsumentowi, przysługiwać szczególna ochrona na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim.